Samenlevingsvormen en overeenkomsten

Als er een financieel advies gegeven wordt dient er rekening gehouden te worden met de levensvorm van de klant/cliënt. Er zijn juridische, vermogensrechtelijke en fiscale verschillen tussen deze levensvormen.

De formele samenlevingsvormen zijn het burgerlijk huwelijk en het geregistreerd partnerschap. Bij informele samenlevingsvormen is het onderscheid tweerelaties of meerrelaties. Het samenwonen kan worden vastgelegd in een samenlevingscontract.

Formele samenlevingsvormen

Er zijn twee formele samenlevingsvormen.

1. Burgerlijk huwelijk
2. Geregistreerd partnerschap

Algehele gemeenschap van goederen

Het gezamenlijk vermogen is voor beide partijen. Het vermogen wordt opgebouwd gedurende het huwelijk. Er is geen sprake meer van privé goederen.

Beperkte gemeenschap van goederen

Vanaf 1 januari 2018 is de wet gewijzigd.

Voor 2018 was er sprake van algehele gemeenschap van goederen bij een huwelijk of geregistreerd partnerschap. Er was na een huwelijk of geregistreerd partnerschap één vermogen waar beide partners (na een scheiding) recht op hadden.

Vanaf 2018 is er sprake van beperkte gemeenschap van goederen. Dit betekent dat vermogen voor het huwelijk gescheiden blijft.

Ten eerste kan een nieuwe partner niet geconfronteerd worden met schulden van voor het huwelijk. Ten tweede kunnen de voorhuwelijkse bezittingen niet voor de helft kwijtgeraakt worden aan de nieuwe partner.

Bij beperkte gemeenschap van goederen ontstaan drie vermogens:

1. Privé vermogen van de één
2. Privé vermogen van de ander   
3. Gemeenschappelijk vermogen

Gemeenschappelijk vermogen – Het vermogen is tijdens het huwelijk opgebouwd, bijvoorbeeld een woning.

Privévermogen – Vermogen dat behoort aan één van beide. Ook giften of erfenissen behoren tot één van beide.

Keuzes bij huwelijk vanaf 1 januari 2018:

–          Algemene gemeenschap van goederen = Dient bij de notaris vastgelegd te worden. Er ontstaat één vermogen waar ook schuldeisers op de gezamenlijke schulden verhaal kunnen halen.

–          Beperking gemeenschap van goederen = Is de standaard situaties bij een huwelijk (als er niks anders geregeld is).

Relevante zaken bij huwelijk vanaf 1 januari 2018:

Pensioen – Gesplitst. Pensioen opgebouwd voor het huwelijk is privé vermogen en pensioen tijdens het huwelijk is gezamenlijk vermogen.

Volledige uitsluiting gemeenschap van goederen – De mogelijk bestaat om ook tijdens een huwelijk strikt gescheiden vermogens te hanteren. In deze situatie is geen gezamenlijk vermogen.

De standaardsituatie is beperkte gemeenschap van goederen! Wil een echtpaar ervan afwijken dan dient dit voor het huwelijk bij de notaris vastgelegd te worden.

Aansprakelijkheid schulden, huwelijken voor 1 januari 2018

Tijdens een huwelijk of geregistreerd partnerschap ben je alleen aansprakelijk voor schulden die je aangaat. Er is een uitzondering op deze regel.

Indien schulden zijn aangegaan voor de gewone gang van de huishouding, dan zijn beide hoofdelijk aansprakelijk (beide voor het gehele bedrag aansprakelijk). Er is sprake van een huishoudelijke schuld. Ook gaan partner vaak een gezamenlijke schuld aan zoals een hypotheek.

Gezinsbeschermende bepalingen (Handelingen partner Burgerlijk Wetboek) – Een echtgenoot of geregistreerd partner heeft toestemming nodig van de andere partner voor bepaalde rechtshandelingen. Dit heeft als doel de niet handelend echtgenoot beschermen tegen schulden of wanbeleid van de andere. Het toestemmingsvereiste is van toepassing voor:

–          Ongebruikelijke giften

–          Verkoop gezamenlijke woning of inboedel of verhogen hypotheek op gezamenlijke woning

–          Persoonlijke borgstellingen

–          Aangaan van huurkoop in de privésfeer.

Zonder toestemming van de partner is een dergelijke overeenkomst vernietigbaar.

Echtscheiding

Een huwelijk moet door een rechter worden ontbonden. Bij geregistreerd partnerschap is dit niet het geval.

Na het huwelijk worden de bezittingen en schulden verdeeld. Dit betekent dat beide partners hoofdelijke aansprakelijk zijn voor de gemeenschappelijke schulden maar ook voor de privéschulden van elkaar.

Na het huwelijk is er wel een zorgplicht. Dit betekent bijvoorbeeld dat het mogelijk is dat je partneralimentatie moet betalen. Eventueel is er sprake van kinderalimentatie tenzij er sprake is van co-ouderschap. Vanuit de wetgeving spreekt men over gelijkwaardig ouderschap.

Informele samenlevingsvormen

Deze vorm van samenleven wordt niet vastgelegd bij de burgerlijke stand. De wetgever stelt een relatie tussen twee personen (tweerelatie) in bepaalde gevallen gelijk aan het huwelijk. Bijvoorbeeld voor de inkomstenbelasting, erfbelasting of sociale uitkeringen. Er is bij een informele samenlevingsvorm geen sprake van goederengemeenschap of zorgplicht. Relaties van meer dan twee personen (meerrelaties) vallen buiten de gelijkstelling aan het huwelijk.

Samenlevingscontract

Het samenleven kan vastgelegd worden in een samenlevingscontract of notariële akte. Er ontstaat geen gezamenlijk vermogen. Dit betekent dat de betreffende personen als zelfstandige individuen worden gezien. Een kredietverstrekker kan daarom de partner niet aanspreken op het nakomen van de kredietovereenkomst.

Een samenlevingscontract heeft vooral toegevoegde waarde indien één van de partners komt te overlijden. Bijvoorbeeld als er sprake is van een gezamenlijke woning dan kan het zijn dat de erfenis naar de familie (broers, zuster of ouders) van de overledene gaat. De partner kan mogelijk op dat moment de woning niet “overnemen”, waardoor verkoop noodzakelijk is. Dit kan voorkomen worden door een verblijvings- of overnemingsbeding op te nemen in de samenlevingsovereenkomst. Een overnemingsbeding betekent dat de langstlevende partner een vergoeding betaald voor de goederen zoals dit opgebouwd is tijdens het samenleven.